چرا آزادقلم به نسخه تجاری نیاز دارد؟
در پست پیشین وبسایت (لینک) خبر از این دادیم که قرار است یک نسخه «تجاری» نیز برای آزادقلم ساخته شود که تمرکز آن، بیش از آن که روی فونت‌های آزاد باشد، روی فونت‌هایی باشد که به صورت تجاری خرید و فروش می‌شوند. همچنین، تصمیمی که برای این نسخه گرفته شده است آن است که – علیرغم توسعه یافتن توسط تیم آزادقلم – از برند آزادقلم نیز استفاده نکند و برندینگ خاص خود را داشته باشد.
در این مقاله، قرار است به تفصیل توضیح دهیم که چرا نیاز است تا آزادقلم نسخه تجاری و غیرآزاد نیز داشته باشد. چرا که برای بسیاری از دوستان فعال در حوزه نرم‌افزار آزاد و متن باز، این مورد سوال شده بود.
دلیل نخست: تامین هزینه‌ها
آزادقلم از زمانی که ایجاد شد تا به امروز؛ بارها دچار مشکلاتی از جمله داون شدن شده است. یکی از دلایل عمده داون شدن‌های مکرر آزادقلم این بود که:
- آزادقلم قادر به تامین هزینه‌های خود از محل دریافت کمک‌های مالی از جامعه نبود. چرا که کمک‌های مالی به شدت کم بودند و گذشته از آن، پس از مدتی نیز زرین‌پال دچار مشکلی شد و حساب شخص «محمدرضا حقیری» (بنیان‌گذار آزادقلم) روی زرین‌پال حذف شد. گذشته از این موضوع نیز اقبال عمومی برای کمک مالی به شدت کم بود و این موضوع باعث شد که هزینه‌های نگه‌داری سرویس اصلا به دست نیایند.
- مورد بعدی نیز، عدم پوشش آزادقلم توسط شرکت یا استارتاپ خاصی بود. علیرغم این که دوستانی در شرکت‌های فعال در حوزه نرم‌افزار آزاد کار می‌کردند نیز آزادقلم را در توییتر و سایر شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کردند؛ هیچ کدام پیشنهادی مبنی بر خرید یا حمایت از سرویس نداشت.
- قطعی اینترنت در آبان ۹۸ و همچنین حواشی‌ای مانند طرح صیانت نیز، باعث بالا رفتن هزینه‌های تامین سرور و نگه‌داری از سرور شدند.
به همین دلیل، ساده‌ترین تصمیمی که می‌توانستیم اتخاذ کنیم این بود که نسخه جدیدی از آزادقلم توسعه پیدا کند و به منظور تحقق این هدف، هدف نهایی محصول جدید آزادقلم این شد که بستری برای استفاده از فونت‌های تجاری در اینترنت باشد.
و اما اکنون سوال مهم‌تری پیش می‌آید این است که درآمد نسخه تجاری چه می‌شود؟ لازم به ذکر است که مانند هر سازمان یا استارتاپ دیگری، درآمد پس از این که بین اعضاء به نسبت نقش و میزان کارشان تقسیم شد، صرف نگه‌داری و توسعه نسخه آزاد و همچنین حمایت از سایر پروژه‌های نرم‌افزار آزاد خواهد شد.
دلیل دوم: تشابه فنی به Google Font API و دسترسی آسان‌تر به فونت‌های تجاری
در نخستین روزهای توسعه آزادقلم، قرار بود که آزادقلم یک جایگزین آزاد و متن‌باز برای گوگل فونتز باشد. حتی خروجی CSS نیز تا حد خوبی، با ایده‌گیری از API فونت‌های گوگل پیاده‌سازی شد. اما پس از مدتی، آزادقلم بیش از آن که به سرویس گوگل شباهت داشته باشد، خود یک سرویس یکتا شد و این مورد، علیرغم این که هدف ما نبود؛ به شدت باعث خوشحالی و رضایت تیم اصلی گشت.
عدم تشابه زیاد به سرویس گوگل علیرغم این که هویت نسبتا منحصر به فردی به آزادقلم داده بود، در عین حال موجب این شده بود که بسیاری از کاربران نیز ناراضی باشند. این نارضایتی باعث شد تا تصمیم جدیدی برای شبیه‌تر شدن آزادقلم به API گوگل نیز گرفته شود.
همچنین در طی دو سالی که آزادقلم ارائه شد، بسیاری از افراد سراغ فونت‌هایی را از ما گرفتند که به صورت تجاری ارائه می‌شدند. برای عرضه این فونت‌ها، دو راه وجود داشت. راه اول، خرید تعداد زیادی لایسنس از سازندگان و فروشندگان آن فونت‌ها بود که حقیقتا برای تیم آزادقلم هیچ توجیهی نه از لحاظ فلسفی و نه از لحاظ مالی نداشت.
راه دوم، این بود که بستری برای validate شدن خرید اشخاص و سپس ساخته شدن CSS های مورد استفاده اشخاص ساخته شود. راه دوم، باعث می‌شود که راه همکاری با سازندگان و فروشندگان فونت‌ها نیز هموارتر شود. به همین خاطر، دلیل فنی ایجاد نسخه تجاری نیز همین موضوع عنوان خواهد شد.
در پایان نیز لازم به ذکر است که پیمودن راه ایجاد نسخه تجاری، اصلا و ابدا به این معنا نیست که نسخه آزادِ آزادقلم، قرار است تعطیل شود، و همچنین به معنای عدم حمایت جنبش نرم‌افزار آزاد از طرف تیم آزادقلم نیست.
تیم آزادقلم همواره تلاش دارد تا مهره‌ای تاثیرگذار در جامعه نرم‌افزار آزاد باشد چرا که اگر آزادقلم در حال حاضر ساخته شده و وجود دارد، به یمن وجود و حضور جامعه فعال و پویای نرم‌افزار آزاد ایران است.
محمدرضا حقیری
۱۸ مهر ۱۴۰۰ هجری خورشیدی.
دیدگاهتان را بنویسید